Şirket Türleri Nelerdir?; Şirket Türleri, Türk Ticaret Kanunu’nda şirket türleri ayrıntılı bir biçimde düzenlenmiştir, ticaret hayatının vazgeçilmez unsurları olan şirketler ticaret ilişkilerinin başat öznesi konumundadırlar. Bu sebeple kanun sistematiğinde buna uygun biçimde özenli bir şekilde açıklanmıştır. Ek olarak kanunda düzenlenmiş şirket türlerinden başka şirket kurulamaz. Bu noktada kanunda öngörülmüş tiplere bağlılık söz konusudur. Şirketlerin unsurları olarak ise sermaye, kişi, ortak amaç ve ortaklık sözleşmesidir.
Ayrıca “Emtia Nedir?” İlgili Çekebilir!
Bu şirketler temelde şahıs şirketleri ve sermaye şirketleri olarak ikiye ayrılmaktadır. Şahıs şirketlerinin öne çıkan özelliği şirketin faaliyetlerinde ve yönetiminde baskın ve belirleyici unsurun şahıslar olmasıdır. Bu ortaklık kişilerin güven ve bir arada çalışma arzusunun birleştirici unsur olduğu bir türdür. Böyle olmakla birlikte bu şirketlerde karar alma ve sorumluluk konularında bazı dezavantajlar mevcuttur. Bu şirketlerde şahıslar şirketin borçlarından kendi şahsi malvarlıklarıyla da sorumludurlar. Bu sebeple bu şirket türlerinde şirket ile şahıslar arasındaki bağ daha güçlüdür. Ayrıca yönetim ve temsil konularında karar alınacaksa bu kararın geçerli olabilmesi için oybirliğine ihtiyaç duyulması nedeniyle anlaşmazlık ve muhalefet gibi durumlarda şirketin işleyişi sekteye uğrama riski altındadır. Bu tip şirketler kanunumuzda 2 tanedir. Bunlar adi komandit ve kolektif şirket türleridir.
Kolektif şirket şahıs şirketi olmasının niteliği gereği gerçek kişiler tarafından kurulur ve bir ticari işletme işletme amacı güden bir şirket olarak faaliyet gösterir. Ayrıca herhangi bir sermaye alt limitine bağlı olmaksızın kurulabilirler. Kolektif şirket bünyesinde faaliyet göstermek için anonim şirket türüne özgülenmemiş ve kanunda açıkça yasaklanmamış her türlü ticari girişim için bu tarz bir şirket kurulabilir. Bu şirket kurulurken ayrıca ticaret unvanı da alınmalıdır. Bu unvanda şirket türü ve en az bir kurucunun ismi yer almalıdır. Oybirliği ilkesi ve borçlardan sorumluluk yukarıda değindiğimiz gibidir.
Komandit Şirket ise bünyesinde hem şahıs şirketi özellikleri barındırır hem de sermaye şirket. Ortakların bir kısmı şahıs şirketi özelliğine paralel olarak şirket borçlarından kendi malvarlıkları ile de sorumlu iken bazı ortaklar ortaya koydukları sermaye oranında sorumludur. Bu tarz üyelere komandit ortak denir. Komandite ortak ise yukarıda değindiğimiz gibi sorumludur. Ayrıca komandite ortak gerçek kişi olmak zorundadır. Ancak komandit ortak tüzel kişi de olabilir.
Sermaye Şirketleri
Sermaye şirketleri ise anonim şirket, limited şirket ve paylı komandit şirket olmak üzere 3 tiptir. Bu şirketlerde şirketin oluşumu bakımından kişilerin değil ortaya konan sermayenin ön plana çıktığı söylenebilir. Yönetim ve faaliyetlerde sermaye miktarı belirleyici olmaktadır. Ayrıca ortakların şirketin borçlarından sorumluluğu ancak ortaya koydukları sermaye kadardır.
Sermaye şirketleri bakımından ticari hayatta en çok karşımıza çıkabilecek şirket türü anonim ortaklıklardır. Bu şirketlerin öne çıkan özelliği sermaye miktarlarının oldukça yüksek olmasıdır. İstisnalar saklı olmakla beraber en az 50.000 TL sermayeyle kurulabilirler. Bu şirket türünde Yönetim Kurulu ve Genel Kurul olmak üzere 2 organ vardır. Genel Kurul karar organıdır. Yönetim kurulu ise adında açıkça görüldüğü üzere yönetim ve temsil işlevlerini yerine getirir. Anonim şirketin payları sermayeye oranla ortaklar arasında bölünmüştür ve tercihe bağlı olarak bu paylar senetlerle gösterilebilir.
Limited şirket ise kişi sayısı bakımından 50 kişilik üst, sermaye bakımından ise en az 10.000 TL alt limitlere tabi şirket türüdür. Bunun yanında halka arz yapılamaması ve paylarının senetlerle tedavüle sokulamaması yönüyle anonim ortaklıklardan ayrılır. Ayrıca limited şirket türünde Yönetim Kurulu yerine ona benzer işlevlere sahip Müdürler Kurulu adında bir organ vardır. Ek olarak benzer biçimde Genel Kurula sahiptir.
Bu tip şirketler içinde sonuncusu ise paylı komandit şirkettir. Bu şirket yukarıda değindiğimiz adi şirket türü olan adi komandit şirkete oldukça benzerdir. Ancak bu tip ortaklıkta en az 5 kurucu üye gerekmektedir. Ayrıca anonim şirket gibi sermayesi paylara bölünmüş olduğundan sermaye şirketi olarak tanımlanır. Adi komandit ortaklık gibi sorumlulukları farklı iki ortak türünü bünyesinde barındırır. Ancak adi komandit şirket gibi ticari işletme faaliyeti gösterme zorunluluğu yoktur.
Yukarıda sayılan şirketlerin tüzel kişilikleri vardır ancak şimdi ele alacağımız adi ortaklık hem tüzel kişiliğe sahip değildir hem de şirket türü sayılmaz. Şirketler gibi Ticaret Kanunu’nda değil Borçlar Kanunu’nda düzenlenmiştir. Bu ortaklık da şirketler gibi ortak amaç unsurunu bünyesinde barındırır ancak onlar gibi Ticaret Kanunu’nda düzenlenmemiştir. Yukarıda düzenlenmiş ortaklıklara dahil olmayan ortaklıklar adi ortaklık hükümlerine göre değerlendirilir. Bu yönüyle uygulaması oldukça geniştir.