Borsada devre kesici, sermaye piyasa aracında tek fiyat yöntemi kullanılarak borsa fiyat belirlemesi yapmak için kullanılan acil durum önlemidir. Fiyat belirlemesi yapmak için borsa ve hisse genelinde devre kesici uygulamasıyla piyasada işlem bir süre durdurulur.
Borsada Devre Kesici Uygulaması
Devre kesici, genel borsa hareketleri veya özel hisse senetleri için kullanılabilen bir uygulamadır. Borsa endekslerinde, devre kesici için birden fazla düşüş seviyesi belirlenmiştir. Örneğin, BIST100 endeksinde %5 veya daha fazla bir düşüş meydana geldiğinde devre kesici otomatik olarak devreye girer. Eğer bu düşüş %7’ye ulaşırsa, sistem ikinci bir devre kesici uygular.
Birçok borsada, üç aşamalı devre kesici uygulaması gibi daha fazla devre kesici yöntemi bulunmaktadır. ABD borsalarında örneğin, %7 ve %13 düşüşlerde işlemler 15 dakika boyunca durdurulur, ancak bu düşüş %20’ye ulaştığında borsa tüm gün kapatılır.
Devre kesici uygulamaları hisse senetleri için de geçerlidir. BIST’teki pazarlar, Yıldız Pazar, Ana Pazar ve Alt Pazar gibi farklı büyüklük kategorilerine göre özel devre kesici uygulamalarına tabi tutulabilir. Bu duruma hisse özelinde devre kesici adı verilir.
Borsadan anında haberdar olmak için en iyi borsa uygulamaları içeriğimize de göz atabilirsiniz.
Borsada Devre Kesici Nasıl Anlaşılır?
Borsa İstanbul’da yer alan en büyük 100 şirketi kapsayan BIST100 endeksinde, ilk eşik olarak belirlenen yüzde 5 ve üzerindeki bir düşüş durumunda devre kesici önlemler devreye alınır. İkinci eşik ise yüzde 7 veya daha fazla düşüş durumunda uygulanır.
Devre kesici uygulamasında referans alınan fiyat, tek fiyat yöntemi ile belirlenen fiyat veya ilgili payın baz fiyatıdır. İşlemler, tetikleme oranına karşılık gelen fiyat seviyesine kadar devam eder. Ancak bu fiyat seviyesi geçildiğinde emir iptal edilir ve tetikleme oranını aşan işleme izin verilmez, devre kesici çalışır. Eğer önceki fiyat seviyelerinde işlem gerçekleştirilmişse, söz konusu emrin kalan kısmı iptal edilir.
Borsa İstanbul’da devre kesiciler, EBDKS ile anlık endekste sırasıyla yüzde 5 ve 7’lik değer kayıplarının oluşması durumunda tetiklenir. Hisse senetlerinin bulunduğu pazarlara göre devre kesici tetikleme oranları şu şekildedir: Alt Pazar için yüzde 5, Ana Pazar için yüzde 7.5, Yıldız Pazar için ise yüzde 10’dur.
3 Kere Devre Kesici Olursa Ne Olur?
Borsalarda devre kesici sistemi, ani ve aşırı fiyat hareketlerini kontrol altına almak ve panik satışları önlemek amacıyla uygulanır. Eğer bir hisse veya endeks değeri belirlenen devre kesici seviyelerini üç kez geçerse, genellikle daha sıkı önlemler devreye girer.
Üç kez devre kesici uygulandığında, borsa oynaklığı artabilir ve bu durumda yetkililer ek tedbirler alabilir. Örneğin, işlem hacmini azaltma veya belli bir süre boyunca işlemleri durdurma gibi daha katı kontrol önlemleri devreye sokulabilir.
Birden fazla devre kesici uygulanması durumunda, borsa otoriteleri genellikle nedenlerini anlamak ve değerlendirmek adına detaylı bir inceleme başlatır. Piyasada olası manipülasyon, hile veya başka faktörleri belirlemeye yönelik bir araştırma yapılabilir. Üç devre kesici durumunda, borsa otoriteleri daha kapsamlı bir müdahale planı oluşturabilir.
Borsada Hisse Neden Devre Keser?
Borsada devre kesici uygulaması, yatırımcıyı ve piyasayı korumak amacıyla hayata geçirilmiş bir önlemdir. Borsa fiyatları, bir dizi etken nedeniyle öngörülemeyen şekillerde dalgalanabilir. Dalgalanmalar bazen spekülatif ataklar veya diğer faktörlerle tetiklenebilir. Büyük dalgalanmalar, yatırımcıların hatalı işlemler yapmasına ve zarara uğramasına yol açabilir, aynı zamanda borsaya olan güveni sarsabilir.
Devre kesici uygulaması, piyasada belirli bir süre içinde meydana gelen belirli bir oranda fiyat değişimini algılar. Bu durumda devreye giren sistem, yatırımcının hatalı işlem yapmasını engeller ve ona piyasadaki durumu değerlendirmesi için zaman tanır.
Aynı zamanda devre kesici, değerlerin hızla dalgalanmasını destekleyen işlemleri tespit eder ve bunları iptal ederek piyasa düzenini korur. Bu, borsada bir otoritenin rolünü üstlenerek dengesizlikleri önlemeye yardımcı olur ve yatırımcıların daha bilinçli kararlar almalarına olanak sağlar. Bu sayede, piyasadaki kontrolsüz dalgalanmaların etkileri azaltılarak daha istikrarlı bir ortam oluşturulmuş olur.
Devre Kesici Hisseyi Nasıl Etkiler?
Devre kesici önlemleri, hisse senetlerinde olumlu etki yaratma potansiyeline sahiptir çünkü ani ve beklenmedik fiyat değişimleri sırasında yatırımcılara bir nefes alma süresi sunar. Piyasadaki hızlı ve aşırı dalgalanmalara karşı bir tampon görevi görerek, yatırımcılara olayların etkilerini daha iyi anlamaları için gerekli zamanı sağlar.
Devre kesici, özellikle ani fiyat hareketlerinden kaynaklanan potansiyel zararları sınırlamak amacıyla devreye girdiğinden, yatırımcılara bu süre zarfında risklerini gözden geçirme ve stratejilerini yeniden değerlendirme fırsatı sunar. Spekülatif dalgalanmaların yol açtığı ani ve kontrolsüz tepkilere karşı bir savunma mekanizması oluşturarak, hisse senetlerinin daha sakin ve düzenli bir şekilde işlem görmesine katkıda bulunur.
Yatırımcılara sağlanan bu soluklanma süresi, duygusal tepkilerin önüne geçilmesine yardımcı olur ve daha sağlıklı bir yatırım kararı alma sürecini destekler. Devre kesici önlemleri, piyasadaki istikrarsızlığı azaltarak yatırımcıların daha kontrollü ve bilinçli bir şekilde hareket etmelerine olanak tanır.
Borsada Devre Kesici İyi Midir?
Borsada devre kesici, piyasada yaşanılan ani durumlarda yatırımcıyı koruduğu ve piyasanın analiz edilmesine imkan verdiği için iyidir. Piyasa istikrarını koruma ve ani dalgalanmalara karşı önlem alma amacıyla kullanılır.
Devre kesici, piyasadaki aşırı volatiliteyi kontrol altına alarak ani fiyat değişimlerinden kaynaklanan riskleri azaltır. Bu sayede yatırımcıların beklenmedik zararlara karşı korunması sağlanır. Büyük ve hızlı fiyat hareketleri, yatırımcıların duygusal tepkiler vermesine neden olabilir. Devre kesici, yatırımcılara bu tür durumlarda düşünme ve değerlendirme fırsatı tanıyarak daha sağlıklı kararlar almalarına yardımcı olur.
Devre kesici, değerlerin hızlı bir şekilde dalgalanmasını önleyerek piyasa düzenini korur. Bu, piyasada güvenin ve şeffaflığın sürdürülmesine katkıda bulunabilir. Ayrıca belirli bir süre içinde belirli bir oranda fiyat değişimini tetikler. Devre kesicinin kendi başına ek bir volatilite yaratma potansiyeline sahiptir.
En çok değer kazanan hisseler içeriğimize göz atarak portföyünüzü genişletebilirsiniz.
Borsada Devre Kesici Ne Kadar Sürer?
Borsada genel olarak uygulanan devre kesici önlemleri, belirli bir süreç üzerinden işler ve farklı pazarlarda farklı süre aralıklarını içerir. İlk olarak, borsa genelinde devre kesici uygulandığında, borsa işlemleri genellikle 20 dakika kadar kapatılır. Bu süre zarfında, piyasanın sakinleşmesi ve yatırımcılara düşük likidite ortamında rasyonel kararlar alma fırsatı verilir.
Borsada devre kesici, ilk devreye girdiği andan itibaren 20 dakika sürer. Süre zarfında borsada işlemler kapatılır. Yıldız pazarda 5 dakikalık emir toplama süresi ve 2 dakikalık eşleştirme süresi, Ana Pazar’da 15 dakikalık emir toplama süresi ve 2 dakikalık eşleştirme süresi uygulanır. Alt Pazar’da da aynı şekilde 15 dakikalık emir toplama süresi ve 2 dakikalık eşleştirme süresi geçerlidir.
Borsada Devre Kesici Ne Zaman Devreye Girer?
Borsada devre kesici uygulamaları, borsa işlemlerinin gerçekleştirilebileceği süre içinde meydana gelir. Bu süre zarfında devre kesici kullanılmasının temel amacı, yatırımcıların spekülatif ataklara karşı işlem yapmalarını engellemektir. Kapanış seansından sonra devre kesici uygulanmaz ve kapanış seansına yakın yaşanan devre kesici durumu, seansın sona ermesiyle birlikte sona erer.
Borsa ve hisse özelinde devre kesici ne zaman devreye girer?
- Yıldız pazarda yüzde 10 fiyat değişikliği,
- Ana pazarda yüzde 7 fiyat değişikliği,
- Alt pazarda yüzde 5 fiyat değişikliği devre kesici uygulanmasına neden olur.
Devre kesiciyi tetikleyen bazı koşullar bulunmaktadır ve bu koşullar, hem borsa genelinde hem de hisse özelinde farklılık gösterebilir. Borsa genelinde, örneğin, %5 ve %7 oranındaki düşüşler belirleyici olabilir. Hisse özelinde ise farklı pazarlar için belirlenen eşiklere göre devre kesici devreye girebilir.